توسعه چه در تعریف و تشخیص و چه در عمل همواره یکی از بحث برانگیزترین موضوعات اقتصادی بوده است. نیروی انسانی یکی از مهم ترین عوامل تولید است که از طریق مشارکت در تولید چه به لحاظ فیزیکی و چه به لحاظ مدیریتی  و تکنولوژیکی نقش برجسته ای را در روند تولید ایفا می کند به نحوی که به جرات می توان گفت : جوامعی که موفق شده اند از طریق برنامه ریزی صحیح و متکی بر اصول و ضوابط علمی ، نیروی انسانی کارآمد به وجود آورند اوضاع اقتصادی مطلوبی برای خود فراهم نموده اند.ایجاد فرصت های شغلی جدید و پایدار در سال های آینده در جمله دغدغه های برنامه ریزان و سیاست گذاران است که نیازمند اتخاذ سیاست های منظقی و استوار است. این مقاله بر آن است، به مقایسه وضعیت ایران در منابع انسانی و نیروی کار در برخی از شاخص های اقتصادی با کشور روسیه و چین بپردازد. به این منظور ابتدا اطلاعات مربوط به هر شاخص طی سال های 2012 تا 2016 جمع آوری شد و سپس به مقایسه شاخص ها در سال های مذکور درکشورهای مورد مطالعه پرداخته شد. از دو روش تحلیل محتوا و روش های تحلیل مقایسه ای به صورت مکمل و توامان استفاده شده است. این مقایسه نشان می دهد که در اکثر شاخص های مورد بررسی، کشورمان نسبت به چین و روسیه در رتبه پایینی قرار گرفته است. چین دارای اقتصادی پیشرفته است و جایگاه خوبی را در سطح جهانی دارد در حالی که این جایگاه برای ایان بسیار بالاست و برای پر کردن این فاصله نیاز به پیمودن راهی طولانی با پایبندی به اصول اقتصادی دارد.

کلمات کلیدی: منابع انسانی، بازار کار، توسعه

 
1- مقدمه
توسعه چه در تعریف و تشخیص و چه در عمل همواره یکی از بحث برانگیزترین موضوعات اقتصادی بوده است. از بین بردن فقر و نابرابری که گریبان گیر بسیاری از جوامع دهه های 50 و 60 میلادی شده بود، روز به روز مورد توجه بیشتری قرار می گرفت و در این دوران بود که زمینه ظهور اقتصاددانان توسعه برای ارائه نظرات و الگوهای گوناگون برای رهایی از این مشکلات فراهم می شد. اولین گروه از اقتصاددانان در تعریف توسعه بر رشد اقتصادی تأکید می کردند. برای سنجش میزان رفاه و توسعه "درآمد ملی" به عنوان یک معیار کلی مورد توجه قرار گرفت.  به مرور زمان جایگاه انسان و توجه به شأن واقعی او جزء اصلی تعاریف توسعه واقع شد و توسعه به یک حرکت همه جانبه شامل تغییرات عمده در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و نهادهای ملی برای رسیدن به رفاه گسترده انسانی تبدیل گردد.
نیروی انسانی امروزه، به عنوان یک سرمایه ارزشمند و بالنده مطرح می شود که قدرت بازتولید دارد. در حقیقت کیفیت کار نیروی انسانی، در تمام کشورهای پیشرفته و در حال توسعه سیستم تجهیز و بهسازی نیروی انسانی و حفظ و نگهداری آن به شکل جامع و پویا عمل می شود.
والتون منابع انسانی را به منزله " مجموعه فعالیت های سازمانی که در مدت زمان معینی صورت می گیرد و برای ایجاد تغییرات رفتاری در کارکنان طراحی می شود" تعریف می کند(صائبی، 136:1382).
عمده ترین منبع استراتژیک هر سازمان و یا هر جامعه، منابع انسانی آن است. جوامعی در بلند مدت قرین موفقیت خواهند شد که بتوانند منابع انسانی خود را به طور صحیح و اصولی توسعه وپرورش داده و همراه با تقویت دانش و معرفت و مهارت های فنی لازمف افرادی پرکار و معتقد و مؤمن بسازند(میرسپاسی، 1378: 47).
دانشگاه مرکز گرد آمدن انسان های مشتاق دانش و فن، جایگاه پرورش سرمایه انسانی، عامل نوسازی مناسبات اجتماعی و انتقال تکنولوژی، مغز متفکر جامعه و در یک کلام، دانشگاه مهد نوسازی اجتماعی و توسعه به طور کلی است. "توسعه پایدار"، انسان محور است و با توجه به گستردگی مباحث و قابلیت های بسیار آن به سرعت به مهم ترین مناظره کنونی و نیز یکی از مهم ترین چالش های دهه های اخیر تبدیل شده است. در توسعه پایدار ، "انسان" محور توسعه و سزاوار بهداشت، امنیت، فهنگ، آموزش، دانش و توسعه ارتباطات و اطلاعات است. (نعمت الهی، 1387:68)
بنابراین شکل دادن به قابلیت های انسانی از قبیل آزادی های سیاسی و مدنی، وضعیت آموزش، بهداشت و قدرت اقتصادی باید به عنوان هدف اصلی جوامع توسع نیافته مورد توجه قرار گیرد. مردم، ثروت اصلی جوامع خواهند بود و هدف توسعه، فراهم آوردن شرایط زندگی بهتر، همراه با امنیت بیشتر می باشد. توجه به چالش های پیش رو انسان ها، مستلزم این است که مردم، در کانون توسعه قرار گیرند. از این رو رشد اقتصادی نه به عنوان هدف بلکه به عنوان وسیله ای برای افزایش فرصت های زندگی مورد توجه قرار می گیرد.
اشتغال و بیکاری از جمله موضوعات اساسی هر کشوری است، به گونه ای  که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری، به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع تلقی می شود. نرخ بیکاری یکی از شاخص هایی است که برای ارزیابی شرایط اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می گیرد.
نرخ بیکاری شناخته شده ترین و به یقین پرکاربردترین شاخص بازار کار در اکثر کشورها می باشد. این نرخ به عنوان یکی از شاخص های اصلی در بازار کار تصویری از وضعیت اشتغال در کشوررا نمایش می دهد.
مردم در همه دنیا آرزو دارند که فناوری های جدید برای آنها پیام آور زندگی سالم تر، آزادی های اجتماعی بیشتر، افزایش دانش و بهبود معیشت باشد. پرواضح است که تفاوت فناوری در قرن 21 باعث افزایش فاصله توسعه یافتگی بین کشورها می شود. بنابراین، در چنین فضایی تاکید بر اتخاذ سیاست گذاری های متناسب در حوزه علم و فناوری از اهمیتی ویژه برخوردار است. حقیقت آن است که سیاست گذاری مناسب یکی از ارکان اصلی برای حرکت به سمت اقتصادی پویا و دانش بنیان می باشد. کشورهای توسعه یافته و پیشرو در حوزه فناوری با بکارگیری سیاست های مناسب در پی حفظ جایگاه خود می باشند و کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته در صدد جبران عقب ماندگی های خود می باشند. با توجه به نقشه راه پیشرفت کشورها، باید به چند نکته مهم در امر سیاست گذاری علم و فناوری توجه نمود. (رصد خانه علم وفناوري شاخص پژوه، 1394: 3)
•    سیاست گذاری های نامناسب در حوزه علم و فناوری و حرکت از سمت تولید کالا و دانش به سمت واسطه گری شاید در کوتاه مدت نسخه مناسبی برای بهبود اقتصاد باشد، ولی در بلند مدت ضربه ای جبران ناپذیر را به بدنه اقتصادی کشورها وارد می سازد.
•    کسب درآمدهای هنگفت در کوتاه مدت تضمین کننده رشد اقتصادی پایدار نیست، بلکه آنچه توسعه پایدار را تحقق می بخشد، توجه به علم و فناوری می باشد.
•    بازارهای مالی تا زمانی باعث توسعه کشورها می شوند که منافع آن در حوزه صنعت و فناوری کشورها به کار رود و در غیر اینصورت موجبات بحران هایی جدی را فراهم می آورد.
•    اتخاذ سیاست گذاری های مناسب برای عبور از بحران ها و مشکلات بدون یک همکاری مشترک با جامعه جهانی امکان پذیر نمی باشد.
•    در دنیای جهانی امروز، درک صحیح از وضعیت سایر کشورها در حوزه های مختلف به خصوص اقتصاد و فناوری یکی از پیش نیازهای اساسی برای اتخاذ سیاست های بومی مناسب می باشد. (رصد خانه علم وفناوري شاخص پژوه، 1394: 3)

2- روش تحقیق
در پژوهش حاضر بنا به ماهیت تحقیق که از یک سو بررسی و نقد منابع انسانی و بازار کار در ایران، چین و روسیه و از سوی دیگر مقایسه این دو مؤلفه در ایران، چین و روسیه است، از دو روش تحلیل محتوا و روشهای تحلیل مقایسه ای به صورت مکمل و توامان استفاده خواهد شد.
تحلیل محتوا روشی برای بررسی اسناد و مدارک می‌باشد که ممکن است شخص پژوهشگر یا افراد دیگـر به جمع‌آوری آن پرداختـه باشنـد؛ ولی تحلیـل و وارسی آن توسط شخص محقق انجـام می‌گیرد و کلمات، عبارات، اسامی، بندها، تصاویر، موضوع‌ها یا هر جلوة ویژه‌ای که مورد نظر پژوهشگر است در برگه ثبت می‌گردد ( Hsieh, Shannon: November 2005: 45).
بر این اساس تحلیل محتوا عبارت است از فنی که به وسیله آن مشخصات خاص پیام به طور روشمند و دقیق جهت استنباط علمی‌شناسایی می‌شوند. دقت و عینیت امر متضمن آن است که تحلیل مبتنی بر قواعد مشخصی باشد تا به دانش پژوهان امکان دهد از پژوهش‌های مختلف به نتایج یکسان مورد نظر دست یابند. معمول‌ترین استفاده از تحلیل محتوایی، توصیف خصوصیات پیام است. در این پژوهش نیز منابع انسانی و بازار کار مورد تحلیل محتوایی قرار می گیرد و پس از مشخص شدن جایگاه آن، به مقایسه این دو شاخص در  ایران، چین و روسیه پرداخته خواهد شد(رفیع پور، 1392: 119-120)
به کارگیری روش مقایسه ای نیز بدین جهت است که در مطالعه جوامع، نظام ها، پدیده ها و خط مشی های سیاسی و اقتصادی این روش از اهمیت و ارزش علمی  ویژه ای برخوردار است. این روش می تواند آگاهی محقق را درباره پدیده مورد مطالعه افزایش دهد، او را از تعمیمات بیجا بازدارد و موجب استفاده از تجارب مطلوب دیگر جوامع در تدوین و اجرای سیاست ها واستفاده بهینه از منابع و امکانات گردد (Mahoney, February 2007: 16)..
روش مقایسه ای می تواند محدودیت ها و نارسایی های روش های مختلف سنتی، موردی و آماری را جبران سازد و محقق را در تدوین نظریات با توجه به نقاط مشترک بین نمونه های مورد مطالعه و طبقه بندی پدیده ها با عنایت به نقاط تمایز موجود بین نمونه ها، یاری کند. نحوه انتخاب نمونه ها در روش مقایسه ای باید به گونه ای باشد که از هر نوع، حداقل یک نمونه مورد بررسی قرار گیرد و تعداد نمونه ها متناسب با نقاط اشتراک و اختلاف بین پدیده های مورد مطالعه انتخاب گردند تا پژوهشگر بتواند به دو هدف اصلی از به کارگیری روش مقایسه ای، یعنی گونه شناسی و تئوری پردازی ، دست یابد. البته با توجه به اطلاعات و واقعیات جدید ، نظریات و تقسیم بندی های به دست آمده ممکن است رد یا تایید گردند(هرسیج ،1380: 7-18).

3- پیشینه تحقیق
در این مقاله،تلاش شده است که  با بررسی وضعیت منابع انسانی و بازار کار در ایران، روسیه و چین مقایسه ای تطبیقی در شاخص های اساسی منابع انسانی و بازار کار صورت گیرد. هدف این پژوهش نیز ارائه تشابهات و اختلافات این سه کشور در این مؤلفه ها و شاخص ها بوده است.

4- بررسی شاخص های عمومی
روسیه پهناورترین کشور جهان است که در شمال اوراسیا قرار دارد. این کشور در آسیای شمالی و اروپای خاوری واقع است و با اقیانوس آرامشمالی و اقیانوس منجمد شمالی؛ و نیز با دریای خزر، دریای سیاه، و دریای بالتیک مرز آبی دارد. روسیه با ۱۴۴ کشور آسیایی و اروپایی مرز زمینی دارد و با کشورهای پیرامون دریای برینگ، دریای ژاپن، دریای خزر، دریای سیاه، و دریای بالتیک ارتباط دریایی دارد.
روسیه با ۱۷۰۷۵۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت، پهناورترین کشور جهان است. پهناوری روسیه کمتر از دو برابر مساحت کانادا یا چین یا ایالات متحده آمریکا و بیشتر از یک دوم مساحت قاره آفریقا است. این کشور در عرضهای بالای جغرافیایی واقع شده‌است و بیشتر مناطق کشور سردسیر و کم بارش است. به همین دلیل بیشتر مناطق این کشور (به ویژه سرزمین بزرگ سیبری) خالی از سکنه هستند و کشاورزی در این مناطق میسر نیست. پایتخت روسیه شهر مسکو است که در باختر و بخش اروپایی کشور است و بزرگترین شهر اروپا است.
روسیه حدود 146.3میلیون نفر جمعیت دارد. بیشتر جمعیت روسیه در غرب این کشور (بخش اروپایی) زندگی می‌کنند. واحد پول روسیه روبل است. تولید ناخالص داخلی این کشور 1324.7 میلیارد دلار در سال ۲۰۱6 می باشد.  درآمد سرانه ی این کشور در سال 2016 بالغ بر9054.9 هزار دلار است. این کشور یکی از پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل، عضو گروه هشت، شورای اروپا، سازمان تجارت جهانی، سازمان همکاری شانگهای وکشورهای مستقل همسود است.در مجموع ۱۶۰ گروه قومی در این کشور زندگی می‌کنند. تاتارها ۳٫۹۹ درصد جمعیت روسیه را تشکیل می‌دهند و بزرگترین اقلیت قومی این کشور محسوب می‌شوند. اقوام اوکراینی، چوواش، باشقیر، چچنی، و ارمنی نیز هر یک بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند و آوارهای قفقازی، بلاروسی‌ها، آسی‌ها، آذربایجانی‌ها و قزاق‌ها از دیگر اقوام پرجمعیت روسیه هستند.
 کشور چین در منطقه شرق آسیا قرار گرفته‌است و مساحت آن ۹۵۹۶۹۶1 کیلومتر مربع است که ۹۳۶۲۴۱1کیلومتر مربع آن خشکی و ۲۷۰۵۵۰ کیلومتر مربع آن از آب تشکیل شده است. این کشور سومین کشور پهناور دنیا پس از روسیه و کانادا است. این کشور با کشورهای متعددی هم جوار است. این کشور با کشورهای کره شمالی، مغولستان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، هند، نپال، برمه، بوتان، لائوس،ویتنام دارای مرز  مشترک خاکی و با کره جنوبی، ژاپن، فیلیپین، برونئی، مالزی و اندونزی دارای مرز آبی است.
ایران کشوری در جنوب غربی آسیا و در منطقه خاورمیانه با ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر مربع وسعت و جمعیتی بالغ بر 79،5 میلیون نفر دارد. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است و همچنین از شمال به دریای خزر و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود می‌شود، که دو منطقه ی نخست از مناطق مهم استخراج نفت وگاز در جهان هستند.
پایتخت، بزرگ‌ترین شهر و مرکز فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اداری ایران، تهران است. ایران یک قدرت متوسط و منطقه‌ای مهم در خاورمیانه است که بواسطه ذخایر بزرگ سوخت فسیلی‌اش که شامل بزرگترین میدان گاز طبیعی در جهان و چهارمین ذخایر نفتی ‏بزرگ کشف و تأیید شده می‌شود، نفوذ و نقش قابل توجهی در امنیت بین‌المللی انرژی ‏داشته و صنعت نفت، پتروشیمی و گاز طبیعی در ایران پیش‌تاز است. همچنین ایران میراث فرهنگی غنی دارد که بخشی از آن به عنوان ۱۹۹ میراث جهانی در یونسکو ثبت شده است که به عنوان چهارمین رتبه در آسیا و ۱۲مین رتبه در جهان است. ایران به واسطه ی قرار گرفتن در منطقه ی میانی اوراسیا موقعیتی راهبردی دارد.
ایران از اعضای مؤسس سازمان ملل متحد، سازمان اکو، جنبش عدم تعهد، سازمان کنفرانس اسلامی و اوپک است.  سیستم سیاسی کنونی ایران بر اساس قانون اساسی ۱۳۵۷  بنا شده است که ترکیبی از یک دموکراسی نیابتی (دموکراسی پارلمانی یا مجلسی) با یکحاکمیت دینی است که توسط فقهای اسلامی تحت یک مفهوم رهبری برتر ‏رهبر ایران حکمرانی می‌شود. ایران کشوری با چندگانگی فرهنگیست که از گروه‌های زبانی و نژادی بسیاری تشکیل شده است که به طور رسمی اکثریت شیعه هستند. بسیاری از ایرانیان به زبان‌های فارسی، آذری، کردی، لری، بلوچی، گیلکی و عربی عراقی صحبت می‌کنند اما زبان رسمی در ایران در عصر حاضر زبان فارسی است. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت، پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود.

چگالي جمعيت در كشور ایران و چین بیشتر از كشور روسیه است زیرا  این کشور با مساحت خیلی زیاد جمعیت کمتری نسبت به چین دارد. ‍‍ با توجه به جدول 1 از نظر اقتصادي وضعيت ایران با دوكشور چین و روسیه  متفاوت است. از نظر تولید ناخالص داخلی ایران فاصله زیادی در طی سال های 2012 تا 2016 با کشور روسیه و به خصوص چین دارد. همانطور که در نمودار 1 نیز مشاهده می شود این شاخص برای ایران در سال 2016، 387.6 میلیارد دلار و برای روسیه 1324.7 میلیارد دلار و برای چین 10989.8 میلیارد دلار می باشد.  در شاخص تولید ناخالص داخلی سرانه کشور چین طی سال های 2012 تا 2016 روندی صعودی داشته است. روسیه در سه سال اول روند صعودی و سپس نزولی داشته است. اما برای ایران هیچ روندی وجود ندارد.  ضمن اينكه تراز تجاري كشور چین در سال 2016، 446.1 میلیارد دلار ، روسیه 6604 میلیارد دلار و  ایران 4258 میلیارد دلار است. تراز تجاری هر سه کشور مثبت است. تراز تجاری کشور ایران بعد از 37 سال مثبت شده، که این رخداد هرچند در تاريخ جمهوري اسلامي بي‌سابقه است اما چندان هم دستاورد مثبتي نيست؛ چرا كه اين مثبت شدن تراز تجاري به دليل كاهش واردات رخ داده است نه به دليل افزايش صادرات.  

نابرابری جنسیتی همچون دیگر نابرابری‌های اجتماعی ریشه در جهانی‌سازی و تحولات چند دهه‌ی اخیر ندارد و پیش از آن نیز وجود داشته است. اما روند جهانی‌شدن و گفتمان نولیبرالی حاکم بر آن، همچون دیگر عرصه‌های نابرابری، بر نابرابری جنسیتی نیز تأثیر داشته ‌است.
يكي از مهم‌ترين معيارها جهت سنجش درجه توسعه يافتگي يك كشور، ميزان اهميت و اعتباري است كه زنان در آن كشور دارا مي باشند. اكنون نگاه جهان، بيشتر به سوي زنان معطوف شده است زيرا امروز، براي تحقق توسعه اجتماعي، تسريع فرايند توسعه اقتصادي و محقق شدن عدالت اجتماعي، چنان‌چه به زن به عنوان نيروي فعال و سازنده نگريسته شود، قطعاً تأثير بسياري در روند توسعه و افزايش كمّي و كيفي نيروي انساني آن جامعه خواهد داشت.
نقش زنان در توسعه، مستقيماً با هدف توسعه اجتماعي و اقتصادي بستگي داشته و از اين رو در تحول همه جوامع انساني، عاملي بنيادي محسوب مي گردد. با توجه به اين‌كه نيمي از كل جمعيت جهان را زنان تشكيل مي دهند و دو سوم ساعات كار انجام شده توسط زنان صورت مي پذيرد، تنها يك دهم درآمد جهان و فقط يك صدم مالكيت اموال و دارايي‌هاي جهان به زنان اختصاص يافته است. بنابراين وجود نابرابري براي زنان در تمامي جوامع كم و بيش وجود دارد.
با توجه به نمودار شماره 3 از نظر رتبه جهانی در شاخص زنان در نیروی کار نسبت به مردان ، روسیه نسبت به چین و ایران رتبه بهتری را دارد. چین با فاصله کمی از روسیه قرار گرفته اما ایران فاصله بسیاری را با این دو کشور دارد و در رتبه های پایانی جهان قرار گرفته است. متاسفانه با اینکه این شاخص یکی از شاخص های مهم بازار کار و منابع انسانی محسوب می شود ولی ایران جایگاه بسیار پائینی را در جایگاه جهانی دارد و بین سال¬های 2012 تا 2016 ایران نتوانسته که تغییر محسوسی را در این رتبه ایجاد کند.

اقتصاددانان معمولا رشد را مرهون نیروی کار و سرمایه (فیزیکی و انسانی) همچنین بهره‌وری می‌دانند اما بهره‌وری خود عاملی درونزا است که از رشد تکنولوژی، مکانیزم انگیزشی موجود و نحوه تخصیص منابع تاثیر می‌پذیرد. در اواخر قرن بیست، رویکرد نهادگرایی جدید ایجاد شد که نه تنها بر اصلاح قیمت‌ها بلکه بر اصلاح نهادها تاکید می‌ورزید. به اعتقاد آنها توجه صرف‌ بر آزادسازی، خصوصی‌سازی و ثبات‌سازی کافی نیست بلکه نهادها نقش مهمی ‌در پایداری رشد دارند. نكته مهم در اصلاحات اقتصادی چین در این امر است كه آنها با نوآوری خود نهادهایی برای گذار از وضع گذشته به اقتصاد بازار ایجاد كردند. این نهادهای مخصوص دوران گذار دو كاركرد مهم داشتند: ۱) كارآیی اقتصادی را افزایش می‌دادند، ۲)رابطه‌ای برد‌برد میان مسئولان سیاسی و عاملان اقتصادی ایجاد می‌كردند.
با توجه به نمودار6 مشاهده می شود که وسعت تسلط بازار روسیه و ایران نسبت به چین رتبه پائینی در جایگاه جهانی دارد. به نظر می رسد پس از اجرای سیاستهای اصلاحات و درهای باز در سال 1979 به این طرف، توسعه اقتصاد ملی و اجتماعی چین به دستآورده‌های چشمگیری نائل آمده‌است. چهره کشور دستخوش تغییرات تکان دهنده شده است و رتبه بسیار خوبی را در این سالها در تسلط بازارهای جهانی به خود اختصاص داده است.
 

با بررسی نمودار 9  قسمت رتبه جهانی کشورها در سال های 2012 تا 2016 در می یابیم کشور چین دومین رتبه جهانی را در اندازه بازار داخلی داراست که این آمار بسیار خوبی برای کشور چین محسوب میشود.. متاسفانه ایران فاصله زیادی را در اندازه بازار داخلی با چین و روسیه دارد و برای پر کردن این فاصله نیاز به زمان و اقدامات زیادی در برنامه های اقتصادی دارد.

از منظر شدت رقابت محلی در سال های 2012 تا 2016، کشور چین رتبه بهتری در جایگاه جهانی دارد، سپس روسیه با فاصله معناداری قرار گرفته و ایران مثل شاخص های دیگر پس از این دو کشور در رتبه ای بالا قرار گرفته است. از سال 2012 کشور چین در شاخص رقابت محلی رتبه خود را در جایگاه جهانی بهبود بخشیده است ولی متاسفانه کشور ایران نه تنها نتوانسته این رتبه را بهبود ببخشد تا جایی پیش رفته که از رتبه 119در سال2012 به رتبه 126در سال 2015 رسیده است.

جمع بندی و پیشنهادات
    پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد تحلیلی و مقایسه ای به بررسی وضعیت منابع انسانی و بازار کار در ایران، روسیه و چین پرداخته است. نتایج مقایسه فوق حاکی از آن است که تقریبا در همه شاخص های ذکر شده چین نسبت به ایران و روسیه دارای رتبه بهتری در جایگاه جهانی می باشد، روسیه در رتبه بعدی و ایران بعد از این دو کشور در رتبه بعدی قرار گرفته است.
از منظر شاخص نیروی کار زنان نسبت به مردان ایران رتبه بالایی را در جایگاه جهانی دارد. به نظر می رسد کشور روسیه توانسته است نسبت این شاخص که یکی از شاخص های بسیار مهم در بازار کار و نیروی انسانی را حفظ کند. علت این امر می تواند وضعیت داخلی و فرهنگی کشورها باشد. محدودیت ها و چالش هایی که در ایران برای حضور و فعالیت زنان در بازار کار وجود دارد عاملی اساسی در این رتبه جهانی است.
با توجه به آمار بیان شده در جدول شماره 3 کشور چین توانسته بر بازارهای جهانی تسلط بیشتری داشته باشد. در حالیکه روسیه و ایران آمار قابل توجهی را در تسلط بازار جهانی ندارند.  این امر نشان دهنده رشد سریع چین از نظر اقتصادی و ارتقا وضعیت خود در جایگاه جهانی است. چین با جمعیت بسیار زیاد خود و دارا بودن نیروی کار ارزان و فراوان و سیاست های اقتصادی، بازارهای جهانی را از اجناس چینی اشباع کند.
از منظر اندازه بازار داخلی و شدت رقابت محلی نیز کشور چین نسبت به روسیه و ایران آمار چشمگیر و قابل توجهی را داراست.
اقتصاد چین از اواخر دهه هفتاد قرن ۲۰ به تندی تغییر کرده و در حال رشد است. بر اساس برابری قدرت خرید، چین دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان و یک بازیگر اصلی در اقتصاد جهانی است. چین از نظر اقتصادی، در حال رسیدن به آمریکا یعنی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است و باید خود را برای مقابله با پی آمدهای سیاسی و اقتصادی این موضوع آماده کند. این امر موجب نگرانی‌های عمده سیاسی خواهد شد زیرا این کشور بصورت نیروی بمراتب قوی‌تری در منطقه در آمده. بیش از ۵۰ ٪ مردم چین کشاورزند. صنعتگران ۲۴٪ و کارمندان و بازرگانان۲۶ ٪ نیروی کار فعال این کشور را تشکیل می‌دهند.
ایران برای بهبود این شاخص ها و ارتقا جایگاه خود در سطح جهانی باید برنامه اقتصادی درستی را پیش بگیرد. اگر اعمال کارگزاران دولت در راستای تقویت فضای کسب و کار نباشد، حتی در صورت جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی، به عنوان کمکی به کشورهای در حال توسعه، نمی تواند تأثیر بر توسعه و رشد اقتصادی داشته باشد. در ادامه این مطالعه به ارائه پیشنهادهایی برای بهبود فضای کسب و کار ایران بر اساس وضعیت ارائه شده، پرداخته شده است؛
ایران کشوری است که دارای مزیت های فراوانی در تولید کالاها می باشد. در زمینه منابع طبیعی، نفت و گاز و معادن کانی و غیرکانی از کشورهای غنی محسوب می شود. در زمینه نیروی انسانی از جمعیت جوانی برخوردار است، که با مدیریت صحیح می تواند به عنوان یکی از مزیت های کشور در زمینه تولید و صادرات و بهبود فضای کسب و کار تلقی گردد.
 طراحی شاخص های بومی محیط کسب و کار در ایران  متناسب با شرایط داخلی
 رفع چالش ها و مشکلاتی که مانعی بر سر راه فعالان اقتصادی است
تعریف منابع نا امنی و تهدیدات اقتصادی پیش روی جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای مقابله با آنها.

منابع و مأخذ

میر شجاعی، فخری، 1387،  مقاله تحلیلی بر شاخص های بازار کار.  
رصد خانه علم وفناوري شاخص پژوه، 1393، مقايسه اي تطبيقي از روند پيشرفت علم و فناوري ايران و ببرهاي آسيا.
رصد خانه علم وفناوري شاخص پژوه، 1394، مقايسه اي تطبيقي از روند پيشرفت علم و فناوري ايران و كشورهاي منتخب عربی.
صائبی، محمد، 1382، توسعه منابع انساني با رويكرد استراتژيك.
میرسپاسی، ناصر، 1378، مدیریت منابع انسانی و روابط کار»، تهران: مؤسسه چاپ وانتشارات مرکز آموزشی مدیریت دولتی.
نعمت اللهی، جلال، 1387،  نقش نیروی انسانی در توسعه پایدار.
  شریعتمداری، مهدی، 1383، ‌نظریه­ها و الگوهای بازآموزی منابع انسانی در سازمان، انتشارات یکان، خرداد، چاپ دوم.
 رفیع پور، فرامرز، 1392، تکنیک های خاص تحقیق، نشر انتشار.
 

Dutta, S., Lanvin, B., & Vincent, S. W. The Global Innovation Index 2012-2013, The Human Factor  In Innovation. Cornell University, INSEAD and WIPO.

Dutta, S., Lanvin, B., & Vincent, S. W. The Global Innovation Index 2013-2014, The Human Factor  In Innovation. Cornell University, INSEAD and WIPO.

Dutta, S., Lanvin, B., & Vincent, S. W. The Global Innovation Index 2014-2015, The Human Factor  In Innovation. Cornell University, INSEAD and WIPO.

Dutta, S., Lanvin, B., & Vincent, S. W. The Global Innovation Index 2015-2016, The Human Factor  In Innovation. Cornell University, INSEAD and WIPO.

Dutta, S., Lanvin, B., & Vincent, S. W. The Global Innovation Index 2016-2017, The Human Factor  In Innovation. Cornell University, INSEAD and WIPO.

United Nation Development Programme. (2015). Human Development Report 2015, Sustaining Human  Progress. New York: UNDP.

World Economic Forum. The Global Competitiveness Report 2012‐2013. Geneva: WEF.

World Economic Forum. The Global Competitiveness Report 2013‐2014. Geneva: WEF.

World Economic Forum. The Global Competitiveness Report 2014‐2015. Geneva: WEF.

World Economic Forum. The Global Competitiveness Report 2015‐2016. Geneva: WEF.

World Economic Forum. The Global Competitiveness Report 2016‐2017. Geneva: WEF.

https://fa.wikipedia.org/wiki/چین

https://fa.wikipedia.org/wiki/روسیه

دکتربهناز شکیب، استادیار گروه مدیریت بازرگانی، موسسه آموزشی المهدی مهر، اصفهان ، ایران