نکات حقوق بین الملل(6)، حقوق دریاها، بررسی رویه‌های بین‌المللی، قضیه قطر و بحرین (1991)، مفهوم منصفانه خط میانه در تحدید حدود فلات قاره

در ادامه رویه‌های موجود مربوط به تحدید حدود فلات قاره بر اساس اصل انصاف، در سال 1991 دعوایی میان قطر و بحرین در دیوان طرح گردید. با مطالعه رأی به این نتیجه می‌رسیم که دیوان هنوز به ایده حصول نتیجه منصفانه از تحدید حدود مناطق فلات قاره و حتی منطقه انحصاری اقتصادی، در راستای اعمال عدالت طبیعی پایبند است. منتهی در رأی حاضر دیوان علی‌رغم آنکه خط میانه هندسی را مبنی قرار داده و با توجه به برشمردن پاره از وضعیت‌های خاص (نظیر جزیره فشت العزم، قیات عرش و فشت الدیبل) اقدام به اصلاح آن (خط منصف اصلاح شده) می‌کند اما رویه سخت‌گیرانه ‌و شفاف‌تری نسبت به وضعیت‌های خاص در پیش می‌گیرد.

دیوان در رای حاضر در رابطه با قسمت جنوبی منطقه مورد ادعا، علاوه بر تعیین مرز دریایی میان دو طرف بر اساس حقوق بین المللی عرفی، حقوق حاکمه طرفین را در آب های سرزمینی و فضای ماورای آن متذکر می گردد. سپس در قسمت شمالی منطقه مورد ادعا اقدام به تحدود حدود مناطق فلات قاره و منطقه انحصاری- اقتصادی هر یک از کشورهای درگیر می نماید.

دیوان ادعای وجود تانکرهای نفتی در سواحل قطر و نیز ادعای قطر در اختلاف در میزان طول سواحل بحرین را رد می‌کند. دیوان بیان می‌کند که اعمال اصل انصاف در موضوع حاضر با وجود تاسیسات دریایی تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. دقیق‌تر آنکه دیوان اذعان می دارد برای اعمال عدالت طبیعی نمی‌توان به مصنوعات غیر طبیعی استناد کرد و ایجاد تاسیسات انسانی نمی تواند اثرات حقوقی پایدار بر حقوق حاکمه کشورها داشته باشد.

همچنین دیوان اذعان می دارد وضعیت خاص جزایر (نظیر فشت الجریم)  با اینکه می توانند به عنوان یکی از مصادیق «وضعیت های خاص» از موضوعات اثرگذار بر تحدید حدود فلات قاره به حساب آیند، اما نمی توانند تاثیری بر روی مرز دریای طرفین داشته باشند.

دیوان علاوه بر موارد فوق، به رژیم حقوقی سنتی شکل گرفته و وجود معاهدات منعقده با بریتانیا در سال های 1892 و 1916 اشاره کرده و جزیره جانان را متعلق به کشور قطر می داند.

میثم آرائی درونکلا

عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیریت موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

لازم به ذکر است، ویدئو آنچه که در جریان این نشست پیرامون آنها بحث و گفتگو گردید، در لینکهای زیر قابل دریافت می‌باشد:

لینک دریافت و دانلود فیلم نشست تحدید حدود فلات قاره، موضوعات، قضیه قطر و بحرین - فایل شماره 1:

https://www.aparat.com/v/wrRqi
لینک دریافت و دانلود فیلم نشست تحدید حدود فلات قاره، موضوعات، قضیه قطر و بحرین - فایل شماره 2:

https://www.aparat.com/v/iHK6g
لینک دریافت و دانلود فیلم نشست تحدید حدود فلات قاره، موضوعات، قضیه قطر و بحرین - فایل شماره 3:

https://www.aparat.com/v/w1psA
لینک دریافت و دانلود فیلم نشست تحدید حدود فلات قاره، موضوعات، قضیه قطر و بحرین - فایل شماره 4:

https://www.aparat.com/v/xuSMq
لینک دریافت و دانلود فیلم نشست تحدید حدود فلات قاره، موضوعات، قضیه قطر و بحرین - فایل شماره 5:

https://www.aparat.com/v/w1psA
لینک دریافت و دانلود پاورپوینت نشست تحدید حدود فلات قاره، موضوعات، قضیه قطر و بحرین:

http://yon.ir/m6Ms0